يكي از كهن‌ترين نمونه‌ها از ميان بناهاي شناخته شدة باستاني ايران ، معبد يا زيگورات چغازنبيل در 30 كيلومتري جنوب شرقي شهر باستاني شوش است. اين اثر تاريخي به سال 1250 پيش از ميلاد در زمان پادشاهي « انتاش گال » در شهر « دور-انتاشي » براي خداي بزرگ شهر ايلام به نام « اينشوشيناك » در زمان ايلامي‌ها ساخته شده است . بناي معبد كه شبيه به يك برج پله‌دار است ، « زيگورات » ناميده شده است . ساختمان آجري بنا چهارگوشة در اصل پنج طبقه بوده ، اما اكنون فقط سه طبقه آن باقيمانده است . بلندي بنا بين 52-49 متر تخمين زده شده است .

در ساختمان زيگورات ، مجموعه‌اي از قوسها ، پله‌ها ، راهروها ، اتاق‌ها و مقبره و آبروها ديده مي‌شود. اتاق‌هاي بدون پله به عنوان مقبره و اتاق‌هاي پله‌دار به عنوان محل هداياي مورد استفاده قرار مي‌گرفت و اين نشان مي‌دهد كه زيگورات مانند اهرام مصر باستان به منزلة آرامگاه هم بوده است . اين معبد را نخستين بار پروفسور رولند دمكنم فرانسوي به سال 1314ش. و سپس گيرشمن به دنياي تاريخ هنر معرفي كردند. به طور كلي معماري اين پرستشگاه عظيم كه در شمار بزرگترين زيگورات‌هاي جهان است ، بهترين نمونة هنر معماري بر بنياد طاق قوسي را در دنياي باستان نشان مي‌دهد. همچنين طرز ساخت اين معبد با ديگر معابد بين النهرين تفاوت كلي دارد، و آن ساخت طبقات اين زيگورات است كه هر كدام مستقلاً و از زمين تا بالا ساخته شده‌اند، يعني مانند زيگوراتهاي بين النهرين ، هر طبقه بر روي طبقة ديگر ساخته نشده ، بلكه مستقل برپا شده است . در حياط معبد و در برابر يكي از ورودي‌ها ، بناي ستون مانند آجري ديده مي‌شود كه احتمالاً مراسم قرباني در آن انجام مي‌شده است، اما شايد اين نيم ستون آجري خود به گونه‌اي زمان سنج ساعت روزانه نيز بوده است . جالب ترين شيي كه از كاوش‌هاي زيگورات چغازنبيل به دست آمده است ، مجسمة سفال لعابدار گاوي است كه بر گردة آن به خط ايلامي چند رديف نوشته ديده مي‌شود. اين مجسمة گاو ظاهراً در بالاي يكي از سردرهاي زيگورات قرار داشته است . اشياء شيشه‌اي و مهرهايي از سنگ قير از ديگر نمونه‌هاي اشياء هنري اين مكان باستاني است . همچنين تعداد زيادي آجرهاي لعابدار ديده مي‌شود كه برآنها نوشته‌هاي ايلامي موجود است و بيشترين اطلاعات دربارة ساختمان معبد از همين كتيبه‌ها به دست مي‌آيد.